Σκουπιδοφάγος 5 - Όταν δημιουργείς το ... τίποτα!

Αυτή τη φορά αντλώ το υλικό μου από ένα άρθρο που είχε δημοσιευτεί από τον Χρήστο Αίσωπου στη στήλη DEGAUSS του 1ου τεύχους του περιοδίκου On-Line της Ένωσης Μηχανικών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδος. Ο τίτλος του άρθρου είναι "Ο John Cage συνθέτει το 4'33''" και μπορεί κανείς να το βρει σε ηλεκτρονική μορφή από εδώ.
Την ιστορία που αφηγείται το άρθρο αυτό ήταν η πρώτη φορά που την άκουγα, και μου έκανε αρκετή εντύπωση: Στις 29 Αυγούστου του 1952, στο Woodstock της Νέας Υόρκης, ο David Tudor εκτέλεσε για πρώτη φορά το 4' 33'' του αμερικανού συνθέτη John Cage. Όσο περίεργο και αν φαίνεται αρχικά, το συγκεκριμένο κομμάτι είχει ένα πάρα πολύ δικαιολογημένο όνομα:

Το έργο αποτελείται από 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα στα οποία ο πιανίστας δεν παίζει τίποτα.

Το άρθρο περιγράφει με πολύ όμορφο τρόπο το όλο συμβάν:

Ο Tudor τοποθέτησε τη χειρόγραφη παρτιτούρα, λευκές σελίδες ενός τυπικού πενταγράμμου, στο πιάνο και στάθηκε ανέκφραστος χρησιμοποιώντας ένα ρολόι για να μετρά τη διάρκεια κάθε μέρους. Η παρτιτούρα καθόριζε τρία μέρη, καθένα με διαφορετική διάρκεια που όμως προστιθέμενα ήταν 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα. Ο Tudor σήμαινε τη λήξη κάθε μέρους κατεβάζοντας το καπάκι των πλήκτρων του πιάνου. Ο αέρας στα δένδρα εισέβαλλε στο πρώτο μέρος που διήρκεσε 30 δευτερόλεπτα. Σταγόνες βροχής άρχισαν να πέφτουν στην οροφή κατά τη διάρκεια του δευτέρου. Ο καλλιτέχνης κάθε τόσο γύριζε τις σελίδες της παρτιτούρας, πάντα χωρίς να παίζει τίποτα. Το ακροατήριο άρχισε να μουρμουρίζει. Με το τέλος του έργου ο Tudor σηκώθηκε και υποκλίθηκε και στην αίθουσα επικράτησε έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση. Όλοι συμφώνησαν πως ο Cage αυτή τη φορά το είχε παρακάνει.

Προσπαθείστε να φανταστείτε τις φάτσες όλων αυτών που βρέθηκαν εκεί για να ακούσουν μια σπάνια εκτέλεση ενός εντελώς καινούριου και μυστηριώδους έργου ενός μεγάλου συνθέτη, όλη αυτή την ώρα που ο πιανίστας παρέμενε ακίνητος! Θα είχαν όλοι τους αυτή την έκφραση του "μα πού το πάει τελικά;" ή του "τώρα να γελάσω ή να τα σπάσω;". Η πλάκα θα είναι να είχαν πληρώσει και εισητήριο...
Αν ξεχάσουμε για λίγο το ανέραστο και απολίτιστο κοινό, θα δούμε ότι το να μην κάνεις τίποτα είναι τελικά μία μορφή τέχνης! Ο κύριος Cage δημιούργησε ένα κενό μουσικό κομμάτι για να αποκτήσει το θαυμασμό και το σεβασμό μας, μα παρόλα αυτά εμείς συνεχίζουμε να κατηγορούμε τις εκάστοτε κυβερνήσεις ως ανίκανες, για το ίδιο πράγμα! Είναι ανίκανος ο κύριος Cage; Σε καμιά περίπτωση. Επομένως δεν είναι ανίκανες και οι εκάστοτε κυβερνήσεις, που δεν κάνουν απολύτως τίποτα. :-)

Πέρα από την πλάκα, όποιος ενδιαφέρεται για να μάθει περισσότερα για τον John Cage μπορεί να διαβάσει το πλήρες άρθρο και να ρήξει μια ματία στη Wikipedia. Ο τύπος δεν έγινε γνωστός για το 4'33'' ούτε ήταν το μόνο έργο του. Τόσο η ζωή του όσο και η καλλιτεχνική του πορεία ήταν πλούσια και εκκεντρική.